ซามูไรสอนความเป็นผู้นำ

โบคุเดน ซิคาฮารา เป็นยอดซามูไรผู้ยิ่งใหญ่ของชาวญี่ปุ่นในยุคโบราณซึ่งใช้ดาบหรือซามูไรเป็นอาวุธ โบคุเดนมีน้องอยู่สามคน แต่ละคนล้วนสืบทอดอัจฉริยภาพในทางศิลปะการใช้ซามูไรจากพี่ชายของตน เมื่อถึงวัยอันควรโบคุเดนก็คิดที่จะหาทายาทมาสืบทอดตำแหน่ง แต่อยากให้โอกาส แก่น้องทุกคน โดยการทดสอบความสามารถว่าคนใดเหมาะสมที่สุด

อยู่มาวันหนึ่ง โบได้เรียกน้องเล็กเข้ามาพบในห้อง น้องคนเล็กก็เดินตามระเบียง เลื่อนประตูเปิดออกและก้าวเข้าไปในห้องของโบ ทันใดนั้นมีวัตถุบางอย่างตกลงมาจากด้านบน และก่อนที่สิ่งนั้นจะตกลงมาถูกศีรษะ ด้วยความว่องไวเขาก้าวถอยหลังและชักดาบออกมาฟันวัตถุนั้นออกเป็นเสี่ยง ๆกระจายตามพื้น เมื่อเขามองไป เขาจึงเห็นเป็นไม้กลม ๆ ซึ่งโบได้เตรียมไว้บนคานประตู เพื่อให้วัตถุนั้นหล่นลงมาทันทีที่ประตูถูกเปิดออก

“ ตอนนี้เธอจงกลับไปที่พักของเธอก่อน ” โบกล่าวกับน้องเล็ก

ต่อจากนั้นโบได้เรียกน้องกลางเข้ามาในห้องเช่นเดียวกัน ซึ่งน้องกลางก็ไม่รู้เล่ห์เช่นกัน

แต่ด้วยความว่องไวเขาได้หลบและใช้มือรับไม้กลม ๆ นั้นโดยไม่ถูกศีรษะแต่อย่างใด และไม้กลมนั้นก็ไม่ได้ถูกคบดาบเลย

“ เอาล่ะ เธอกลับไปพักที่ห้องของเธอก่อน ” โบกล่าวกับน้องกลาง

ในที่สุดน้องคนโตก็ถูกเรียกมาพบในเวลาต่อมา ก่อนที่เขาจะก้าวเข้ามาในห้อง กระแสจิตของเขาเพ่งพินิจและตระหนักว่า มีสิ่งผิดปกติบางอย่างบนคานประตู เขาจึงใช้ความว่องไวและวิชาตัวเบา เปิดประตูชนิดที่แทบไม่มีความเคลื่อนไหว และกระโดดหยิบไม้กลม ๆ ที่วางอย่างหมิ่นเหม่บนคานประตูลงมา นำไปให้กับโบและพูดว่า

“ น้องทราบดีว่าพี่ใหญ่ต้องการทำอะไร ”

โบได้เรียกน้องทั้งสามคนมาพร้อมกันและให้ความเห็นแก่น้องว่า น้องเล็กได้เพียงแต่ใช้พละกำลัง เพื่อป้องกันตนเองในช่วงเสี้ยววินาทีเท่านั้น ส่วนน้องกลางจะต้องหมั่นเพียรต่อไปอีกสักหน่อย ฝึกฝนต่อไปอย่าได้ประมาท ส่วนพี่ใหญ่โบบอกว่า โบรู้สึกยินดีที่เขามีความสามารถสมกับเป็นทายาทสืบทอดตำแหน่งหัวหน้าซามูไรต่อไป เพราะมีความละเอียดรอบคอบ รู้จักไตร่ตรองสถานการณ์ข้างหน้าและสามารหาวิธีการป้องกันก่อนเหตุจะเกิด

เท่ากับว่า น้องคนเล็กใช้เพียงความรุนแรงในการปฏิบัติแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า ถ้าเป็นการทำงานก็เหมือนผู้ใช้กำลังสถานเดียว

ส่วนน้องคนกลางใช้ยุทธวิธีแก้ปัญหาได้ เมื่อมีปัญหาเกิดขึ้น แต่ในสภาพที่จะเป็นฝ่ายตั้งรับกับศัตรูมากกว่า จะหาวิธีป้องกันศัตรู การตัดสินใจเฉพาะหน้าดีแต่ขาดการวางแผน

แต่น้องใหญ่ใช้สติปัญญาป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายในภายหน้า มีการวางแผนอย่างรัดกุม ถ้าจะทำศึกก็หยั่งรู้คู่ต่อสู้ และหาวิธิเอาชนะล่วงหน้า

ในชีวิตการทำงานของแต่ละท่าน จะพบกับความเสี่ยงต่อความผิดพลาดทั้งของตนเองและผู้ร่วมงาน ดังนั้นจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องหากลวิธีในการปรับปรุงงาน และร่วมใจกันป้องกันปัญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ไม่ใช่เพียงแต่คอยรับมือหรือแก้ไขความผิดพลาดที่เกิดขึ้นแล้วสถานเดียว เท่ากับเป็นการทำงานเชิงลุกมากกว่าการตั้งรับ

ผู้ทำงานประเภทนี้จะมีความสามารถในการวิเคราะห์สถานการณ์ (DIAGNOSIS) และสามารถประเมินสถานการณ์ได้ดี สามารถกำหนดวัตถุประสงค์ (OBJECTIVE) ด้วยการกำหนดเป้าหมายและกำหนดขั้นตอนเพื่อทำงานอย่างเหมาะสม สามารถกำหนดวิธีการที่เหมาะสม(METHODS) และที่สุดต้องสามารถสรุปด้วยการประเมินผลลัพท์(EVALUATION)ว่าเป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดหรือไม่

การที่จะมีความสามารถเช่นนั้นได้ ไม่ใช่เพียงระยะเวลาสั้น ๆ แต่ต้องมีการฝึกฝนอย่างยอดเยี่ยมมาก่อน ดังเฉกเช่นน้องซามูไรทั้งสามที่ได้ฝึกฝนวิชาซามูไรจากพี่ใหญ่ จนเกิดเป็นความชำนาญในที่สุด ความชำนาญพื้นฐานที่ผู้ทำงานต้องมีคือ

• ความชำนาญด้านวิชาความรู้และเทคนิคต่างๆในการทำงาน

( TECHNICAL SKILL )

• ความชำนายที่เกี่ยวกับคน ( HUMAN SKILL )

• ความชำนาญในด้านความคิด ที่หยั่งรู้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นในอนาคต

( CONCEPTUAL SKILL )

หลายครั้งเราพบว่า องค์กรจะพิจารณาเลื่อนตำแหน่งบุคคลในองค์กร

ไม่ได้คำนึงเพียงแต่เรื่องอายุงานหรือความอาวุโสในการทำงาน แต่เลือกสรรผู้ที่มีความสามารถในการทำหน้าที่งานมากกว่า ยิ่งถ้าเป็นผู้บริหารก็ยิ่งจะต้องมีความชำนาญในการบริหารมากกว่าความชำนาญในการปฏิบัติงาน ดังตัวอย่างซามูไรน้องใหญ่ซึ่งได้ฝึกวิชาถึงขั้นใช้จิตวิญญาณและกำลังภายใน

ดังนั้น หากพนักงานบางท่านที่ถูกลืมตำแหน่งจากผู้บังคับบัญชา แม้ว่าจะอาวุโสมากที่สุด อายุงานนานที่สุดก็ตาม คงเป็นเพราะเขาได้ขาดปัจจัยสำคัญในเรื่องที่กล่าวข้างต้นมากกว่า เพราะการอยู่นาน หรืออายุมากมิได้เป็นตัวชี้วัดว่า เขาสามารถเป็นผู้ทำงานที่ดีได้

ในทางตรงกันข้าม บางท่านไปไม่รอด เมื่อได้รับการแต่งตั้งแล้ว กลับไม่ประสบความสำเร็จในการทำหน้าที่การงาน บางท่านไม่ได้รับการยอมรับเมื่อทำงานไปได้พักหนึ่ง เมื่อวิเคราะห์แล้วจึงได้ทราบว่า เขาเริ่มขาดการพัฒนาตนเอง โดยหยุดการพัฒนาตนเองหยุดการกระตือรือร้นในการพัฒนาทักษะของตนเอง หยุดการขวนขวาย เพราะคิดว่าได้รับความสมหวังกับตำแหน่งการงานแล้ว

ดังบทเรียนจากซามูไรสอนน้อง กล่าวคือวิทยายุทธนั้นหากไม่ฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง ที่สุด ก็จะเสื่อมถอยหรืออย่างดีก็หยุดอยู่กับที่ จึงไม่มีอะไรดีขึ้นกว่าเดิม เท่ากับจะต้องเป็นซามูไรที่ล้าหลังซามูไรคนอื่นในที่สุด แม้ว่าจะเป็นซามูไรรุ่นพี่ ก็มีสิทธิจะแพ้ซามูไรรุ่นน้องได้เช่นกัน

ข้อคิดบางประการสำหรับการเป็นผู้นำและผู้ตาม

“ ความเป็นผู้นำ ต้องนำด้วยผลงาน ไม่ใช่นำด้วยตำแหน่งงาน ”

การนำ ต้องนำอย่างสุขุมรอบคอบ ด้วยเหตุผล ไม่ใช่ด้วยอารมณ์หรือความรู้สึก

ความสามารถเพียงอย่างเดียวคงไม่พอสำหรับผู้นำ แต่ต้องมีความรัก ความเมตตาต่อผู้ตามด้วย

ความรู้ในการนำอย่างเดียวไม่พอ ต้องคู่คุณธรรมเสมอทุกเวลา

การนำ ผู้นำต้องออกหน้า กล้านำในทางที่ถูก ผู้ตามต้องตามอย่างมีวินัย รู้รักสามัคคี

“ การทำงานต้องรู้จักป้องกันปัญหาล่วงหน้า มิใช่มีปัญหาแล้วจึงค่อยหาทางแก้ไข ”

#management #wordofwisdom